Sta je wel eens in een kamer terwijl je je afvraagt wat je daar eigenlijk kwam doen? Of raak je tijdens een belangrijk gesprek plotseling kwijt wat je wilde zeggen? Misschien gebeurde het tijdens een sollicitatiegesprek: ineens wist je geen enkel voorbereid antwoord meer. Of je was bezig met een strakke deadline, toen je baas storend vroeg naar de cijfers van vorige week en je hoofd compleet op tilt sloeg.
We hebben allemaal wel eens zulke momenten meegemaakt. Het voelt alsof je brein even uitgeschakeld is en alle informatie tijdelijk achter gesloten deuren zit.
Hoewel zo’n black-out de beste kan overkomen, blijven ze frustrerend. Maar waarom gebeurt dit eigenlijk?
In veel gevallen blijkt stress de boosdoener. In dit artikel ontdek je hoe stress je geheugen beïnvloedt en krijg je praktische tips om met tijdelijk geheugenverlies om te gaan.
Hoe stress je geheugen saboteert
Je hebt misschien wel eens gehoord dat een beetje spanning juist kan helpen om beter te presteren. En dat klopt: studies tonen aan dat een gezonde dosis stress je alerter kan maken, je concentratie kan verbeteren en je prestaties een boost kan geven. Denk maar aan die lichte spanning vlak voor een presentatie of examen – het kan precies dat beetje extra focus geven dat je nodig hebt.
Maar zodra de spanning een grens overschrijdt, slaat het om in ongezonde stress. Je lichaam reageert hierop door een flinke hoeveelheid van het stresshormoon norepinefrine aan te maken. Dit hormoon veroorzaakt fysieke reacties zoals een snelle hartslag, gespannen spieren en prikkelbaarheid. Het vervelende is dat het ook een grote impact heeft op je denkvermogen.
Te veel norepinefrine belemmert je hersenen om logisch na te denken en informatie op te halen. Dat verklaart waarom je midden in een gesprek of situatie ineens niet meer weet waarom je iets aan het zeggen of doen was.
Wat gebeurt er tijdens een mentale black-out?
Hoewel het voelt alsof je hoofd volledig leeg is, gebeurt er op de achtergrond van alles. Door een overmaat aan stresshormonen schakelen je hersenen tijdelijk bepaalde functies uit. Vooral het ophalen van herinneringen wordt lastig, alsof de toegang tot je mentale archiefkast is geblokkeerd. Hoe harder je probeert, hoe minder grip je krijgt op de benodigde informatie.
Deze black-outs komen vaak voor tijdens momenten van hoge druk, zoals bij belangrijke presentaties, sollicitaties of deadlines. Ze kunnen gênant zijn en maken dat je de controle kwijt bent. Gelukkig kun je leren om hiermee om te gaan.
In de Stress Coachkaarten wordt ‘Tijdelijk geheugenverlies’ beschreven als een van de mogelijke reacties op stress. Wat je in deze blog vindt, zijn inzichten en praktische stappen om met deze specifieke reactie om te gaan en weer controle te krijgen over je geheugen.
3 tips om met stressgerelateerde mentale black-outs om te gaan
Er zijn verschillende manieren om bepaalde stresssymptomen aan te pakken. Je kunt zowel werken aan de onderliggende stress die deze black-outs veroorzaakt als het symptoom zelf beheersen. Hier vind je beide benaderingen, zodat je het probleem vanuit meerdere hoeken kunt aanpakken!
1. Ga naar je ‘happy place’
Deze tip is ideaal als je midden in een black-out zit. Stel je voor; je bent je autosleutels kwijt, of je weet tijdens een examen plotseling geen enkel antwoord meer. En je moet nú reageren!
Haal diep adem en probeer jezelf te kalmeren. Als je wat meer ontspannen bent, probeer dan het volgende:
- Accepteer. Beseffen dat we allemaal wel eens overbelast raken is de eerste stap. Hoewel we als mensen theoretisch een oneindige hoeveelheid informatie kunnen opslaan, zijn we niet geprogrammeerd om alles altijd direct op te roepen. En raad eens? Je bent menselijk!
- Visualiseer. Stel je een toekomst voor waarin alles soepel verloopt. Je hebt je sleutels gevonden en rijdt op tijd naar je afspraak, of je geeft kalm en overtuigend dat juiste antwoord tijdens het gesprek. Houd dat positieve beeld vast en geniet ervan.
Je zult merken dat het kalmeren van jezelf precies kan zijn wat nodig is om die mentale blokkade op te heffen en de verloren informatie terug te halen.
2. Span alles aan
Het klinkt misschien tegenstrijdig, maar deze tip is het tegenovergestelde van de vorige: probeer elke spier die je kunt bedenken tegelijk aan te spannen.
- Als je alleen bent, span dan je hele lichaam van top tot teen aan.
- Als je niet alleen bent, span dan zoveel mogelijk spieren aan zonder dat het te opvallend is.
Deze techniek werkt omdat een korte (let op: beperkte!) periode van fysieke spanning ervoor kan zorgen dat je je daarna volledig ontspant. Wanneer je lichaam ontspannen is, wordt het gemakkelijker om terug te keren naar het moment en weer helder te denken.
Deze tip is vooral handig als je merkt dat je spanningsniveau stijgt vlak voor een belangrijk moment.
3. Spreek het uit
Voor de meesten van ons is een black-out in sociale situaties stressvoller dan wanneer je privé je gedachten kwijtraakt. Als je midden in een gesprek vastloopt (bijvoorbeeld tijdens een sollicitatiegesprek!), probeer dan gewoon te zeggen wat er aan de hand is:
- “Ik ben even kwijt wat ik wilde zeggen.”
- “Ik ben mijn punt vergeten.”
- “Mijn hoofd is even blanco.”
Je zult verbaasd zijn hoe vaak mensen dit herkennen. Je gesprekspartners zullen waarschijnlijk begrip tonen, en je wint wat tijd om een keer diep, ontspannen adem te halen.
Tip: Als bovenstaande niet helpt om je gedachten weer op te pakken, probeer dan het laatste dat je zei te herhalen. Als je dat ook kwijt bent, vraag dan degene met wie je spreekt of hij/zij je op weg kan helpen. Transparantie en kwetsbaarheid zijn beter dan doen alsof er niets aan de hand is.
Door deze tips toe te passen, kun je stress gerelateerde black-outs beter begrijpen en hanteren. Zo krijg je weer grip op je geheugen en ga je zelfverzekerder met uitdagende situaties om. Veel succes!