Mug of olifant? Hoe stress ervoor zorgt dat we kunnen overdrijven

Share

We houden allemaal van een goed verhaal. Spannende en smeuïge details zijn nu eenmaal vermakelijker dan droge, harde feiten. En het delen van een tot de verbeelding sprekend verhaal is een geweldige manier om een band met anderen op te bouwen. 

Betrap jij jezelf er wel eens op dat je je verhalen verfraait of deze steeds verder uitbreidt met meer en meer (fictieve) details? 

Zoals die lichte hoofdpijn die een migraine werd toen je met vrienden sprak… of die taak van 2 uur waarvan je zei dat je er de hele nacht aan gewerkt had?  

Overdrijven, of van elke mug een olifant maken, gebeurt wanneer je alledaagse gebeurtenissen groter maakt dan ze zijn. Als je ooit die grens hebt overschreden, weet je dat dit averechts kan werken. Dat het je relaties kan beschadigen en je in de problemen kan brengen. 

In dit artikel leg ik uit waarom dit gedrag door stress kan komen en geef ik aan hoe je het mooier maken van je verhaal kunt verminderen met een paar praktische coaching tips. 

De link tussen stress en overdrijven 

We maken er ons in het dagelijks leven allemaal wel eens schuldig aan; we dikken onze verhalen aan door zaken groter, erger of interessanter te maken. Wat blijkt nu? Als je dit met mate doet, is het zelfs van toegevoegde waarde.  

Psychologe Holly Cole deed onderzoek waarin zij luisteraars indeelde in drie groepen: een groep die accurate verhalen te horen kreeg, een groep waarin verhalen overdreven werden en een groep waarin luisteraars volledig onware verhalen hoorden. Hierbij bleek dat mensen die behoorden tot de middelste groep, waarin verhalen overdreven werden, het meeste plezier beleefden aan de verhalen. Terwijl ze wisten dat het verhaal her en der mooier gemaakt was voelden deze luisteraars zich meer verbonden met hun vertellers dan de andere twee groepen. Dit gold niet voor de groep die volledig onware verhalen aan moest horen. Daarbij zorgde het juist voor onprettige ervaringen. 

Een beetje aandikken kan dus geen kwaad. Wanneer je grenzen echter verlegt en komt met verhalen die te fantastisch of ongelofelijk klinken om waar te zijn, loop je het risico dat je relaties beschadigt. Denk daarbij aan situaties waarin je: 

  • Enigszins vervelende gebeurtenissen beschrijft als traumatische ervaringen 
  • Praat over kleine ongemakken alsof je over een ramp praat 
  • Gesprekken gebruikt om anderen te choqueren of 
  • De neiging hebt om leugens te vertellen. 

Mocht je jezelf bijvoorbeeld regelmatig zinnen horen gebruiken zoals “Ik ben er kapot van“, “Ik kan nooit…” of “Je doet altijd…” op momenten dat je onder druk staat, kan dit erop wijzen dat ‘Alles uitvergroten’ een van jouw reacties op stressvolle situaties is.  

Het risico om te overdrijven 

Maar waarom doen je het? 

Er zijn een paar hoofdredenen waarom mensen in algemene zin geneigd zijn te overdrijven. Bijvoorbeeld om: 

  • De aandacht van anderen te trekken 
  • Interessant te lijken 
  • Ongemakkelijke stiltes te vullen, en/of 
  • Goedkeuring van luisteraars te krijgen. 

Dit, terwijl te veel uitvergroten kan leiden tot: 

  • Zorgen dat anderen ons gaan mijden 
  • Onze geloofwaardigheid geschaad wordt of zelfs 
  • Dat we onze eigen fictieve verhalen gaan geloven. 

Het lastige van het aandikken van zaken, wanneer we ons onder druk voelen staan, is dat we dit niet altijd doen met een doel voor ogen. Vaak is het gewoon een manier om de spanning die we voelen te verlichten.  

Dit is de reden waarom ik de ‘Alles uitvergroten’ Coachkaart gemaakt heb en ik onderstaande drie tips met je deel om je te helpen hier effectiever mee om te gaan. 

3 tips om te stoppen met dramatiseren 

Als jij of iemand die je coacht wilt laten stoppen met het veranderen van muggen in olifanten, kunnen deze drie coaching tips helpen. 

1. Gebruik minder (of andere) bijwoorden 

Houd het simpel – probeer één bijwoord uit je zin te schrappen voordat je deze uitspreekt. Of gebruik zelfs helemaal geen bijwoorden meer als je in een ‘uitvergroot-bui’ bent. 

Het kan handig zijn om een lijst te maken van bijwoorden die je vaak gebruikt (bijvoorbeeld vreselijk, diep, waanzinnig), en jezelf af te vragen of het gebruik hiervan van toegevoegde waarde of correct is. Als je het gebruik ervan niet kunt verantwoorden, laat ze in het vervolg dan weg. Als alternatief kun je wat gematigdere alternatieven overwegen. 

Je zou zo bijvoorbeeld het woord “Altijd” kunnen vervangen door: 

  • Vaak 
  • Regelmatig 
  • Soms… of zelfs  
  • Af en toe. 

Welke past het beste bij jou? Gebruik de volgende keer dat bijwoord als je in gesprek bent. 

2. Onderzoek achterliggende motieven 

Denk na over de redenen die je hebt om zaken uit te vergroten. Beoordeel vervolgens opnieuw of ze nog steeds steekhouden. 

Onderstaande zelfreflectie-vragen kunnen je daarbij helpen: 

Wat hoop je te winnen door te overdrijven?  
Welke voordelen heeft het je in het verleden opgeleverd? 
Zijn deze voordelen nog steeds relevant of belangrijk? 
Kun je ze realiseren zonder zaken aan te dikken? 
Wat zijn de nadelen ervan? 
Wegen die op tegen de mogelijke voordelen? 

3. Leef je in 

Het kan heel onthullend zijn om in de huid te kruipen van je luisteraars.   

Hoe zou jij je voelen als je één van hen was? Zou je bewondering, goedkeuring of fascinatie voelen als iemand jou een verhaal vertelt dat duidelijk niet waar is? 

Het naar jezelf kijken vanuit het perspectief van anderen kan je een idee geven van de frustratie of ontsteltenis die zij kunnen voelen. Dit kan jou ertoe aanzetten om te stoppen met het verfraaien van de realiteit of waarheid. 

Nicolien Dellensen

Nicolien Dellensen, Senior Consultant and behavioral specialist and creator and owner of the ’Sphere of Influence 360º’ a comprehensive concept and (360) online tool about interactive dynamics.

Cover e-book Sphere of Influence 360º Team Kit with purple color bacjground and magenta colored text

Free Team Kit E-book

Sign up for our newsletter and improve your team’s potential with the exercises in our free Team Kit e-book.

EN