We blozen allemaal. Bij de gelukkigen onder ons valt dit niet op. Bij anderen kan die extra kleur in het gezicht hen echter over bewust of onzeker maken. En dat, terwijl dit het laatste is wat ze nodig hebben.
Waarom gebeurt het en wat kan je eraan doen?
Blozen is vaak een lichamelijke reactie op ongewenste aandacht. Maar het kan ook optreden als sociale situaties je stress bezorgen. Daarom is het ook een van de 48 Stresskaarten.
Misschien voel jij je gezicht warm worden tijdens een vergadering als iedereen zich omdraait om jou te horen spreken. Of kwam het doordat je iemand zag vallen en werd je rood omdat je hun schaamte voelde?
Als je bekent bent met dergelijke situaties, weet je dat blozen alleen maar erger wordt als je je er bewust van bent. Of je nu voelt dat je gezicht rood wordt of iemand je erop wijst, weten dat je het doet verergert vaak je ongemakkelijkheid of schaamte. Dit leidt meestal tot een vicieuze cirkel van roodheid en meer stress.
Deze blog is bedoeld voor iedereen die bloost of zich ongemakkelijk voelt in bepaalde sociale situaties. Ik leg uit waarom deze onwillekeurige reactie niet zo slecht is en hoe je de vicieuze ‘blooscyclus’ kunt doorbreken. Ook geef ik tips hoe je het hoofd koel kunt houden op die momenten dat je stress ervaart.
Waarom we blozen: de voordelen
Als je de neiging hebt om knalrood te worden als je je ongemakkelijk voelt, lijkt dat misschien niet zo’n handige reactie. Maar volgens studies heeft blozen een belangrijk voordeel: het kan je betrouwbaarder doen lijken.
Hoe dat in zijn werk gaat?
Stel je voor dat iemand je wijst op een fout die je hebt gemaakt. Omdat het onmogelijk is om te doen alsof, is rood worden misschien wel de eerlijkste erkenning dat je je schaamt of spijt hebt van je fout. De wetenschap toont aan dat dit anderen aanmoedigt om je te vertrouwen en positiever te beoordelen, waardoor je (ongewild!) je gezicht redt.
In een studie uit 2011 werd dit fenomeen onderzocht door twee deelnemers tegen elkaar op te zetten in een geautomatiseerde game met een virtuele tegenstander: een ’prisoner’s dilemma’. Hierbij werden beide spelers van een misdaad beschuldigd en werd hen het volgende dilemma voorgelegd:
- Wanneer deelnemer A zou bekennen (en deelnemer B zwijgt), zou deze vrijuit gaan (terwijl deelnemer B een lange straf kreeg) en andersom.
- Wanneer beide deelnemers hun mond hielden, kregen ze elk een jaar gevangenisstraf.
- Als beide deelnemers zouden bekennen, zouden ze allebei twee jaar gevangenisstraf krijgen.
Nadat deelnemer A uit de school geklapt had, werd een foto van deze deelnemer, al dan niet blozend, getoond aan diens tegenstander, deelnemer B. Deelnemer B was daarbij meer geneigd zijn tegenstander te vertrouwen als deze bloosde. Hieruit blijkt dat deze reactie een positief effect had op de waargenomen betrouwbaarheid. Niet alleen waren deelnemers geneigd hun ‘blozende’ tegenstander in de volgende spelronde opnieuw te vertrouwen, maar zij leenden deze persoon gemiddeld ook meer geld uit bij een volgende ’Vertrouwensopdracht!’.
Rood worden is dus helemaal zo slecht nog niet. Wel kan het toch nog behoorlijk onaangenaam aanvoelen. Gelukkig zijn er manieren om de rode vlekken die op jouw gezicht of lichaam verschijnen te temperen. Hieronder vind je 3 tips.
3 tips om te stoppen met blozen
Probeer met onderstaande tips de vicieuze cirkel te doorbreken en je kalmte te herwinnen wanneer je in verlegenheid gebracht wordt, gestrest bent of je onzeker voelt. Met wat oefening zal je waarschijnlijk gemakkelijker om kunnen gaan met ongemakkelijke situaties en op het moment zelf minder gestresst voelen.
1. Probeer zelfcompassie
Wat is het eerste wat je denkt als je je realiseert dat je bloost?
De kans is groot dat het iets is als “Oh nee, ik lijk wel een idioot!” of “Dit is zo vernederend!”.
Acceptatie en positieve zelfpraat zijn een belangrijke sleutel als het gaat om blozen. Als je je bewust wordt van je negatieve zelfpraat, kun je jezelf trainen om meer zelfcompassie te tonen. Op die manier voeg je ook geen brandstof meer toe aan de oplaaiende vlammen in je nek of op je wangen.
De volgende keer dat je merkt dat je te streng voor jezelf bent vanwege een reactie die je niet onder controle hebt, probeer dan je gedachten te veranderen. Denk dan bijvoorbeeld aan het feit dat mensen die blozen meer betrouwbaar gevonden worden, of dat je gewoon een hele natuurlijke, voorbijgaande reactie hebt.
Niets om je voor te schamen!
2. Benoem het
Deze tip bouwt voort op de vorige tip. Als je er vanuit gaat dat rood worden zowel natuurlijk als tijdelijk is, waarom zou je het dan verbergen?
Erken dat je bloost – geef er een beetje aandacht aan – en je zult je waarschijnlijk realiseren dat het niet zo erg is als het in je hoofd lijkt. Met een korte uitleg van bijvoorbeeld één zin, zoals “Oh, ik word soms rood, het gaat voorbij”, kun je de aandacht van je gesprekspartner ergens anders op richten, bijvoorbeeld door een vraag te stellen of verder te gaan met de vergadering.
Als je in een presentatie zit of je de aandacht niet af kan wenden met een vraag, probeer dan de aandacht van jouw publiek te verleggen. Zorg dat ze hun ogen op jouw dia’s richten, of integreer groepsdiscussies of tweegesprekjes, zodat je niet voortdurend in de schijnwerpers hoeft te staan.
3. Blijf koel!
Als je ‘koele gedachten’ hebt, zal je gezicht ook sneller afkoelen. Met een beetje zelfhypnose kun je oefenen in het ontspannen van je lichaam en geest en jezelf kalmeren wanneer je het blozen op voelt komen.
Kies een moment waarop je van nature rustig en op je gemak bent, en stel je dan voor:
- In een stressvolle situaties waarin je normaalgesproken vaak bloost, bijvoorbeeld tijdens een presentatie of wanneer je een toespraak houdt.
- Stel je echter voor dat je jezelf, in tegenstelling tot je eerdere ervaringen, volledig onder controle hebt en je op je gemak en ontspannen voelt in dit scenario. Dat je juist diep doorademt en op je best presteert.
- Als dit helpt, gebruik dan ondersteunende beelden zoals een koel briesje dat over je gezicht waait en je wangen afkoelt.
Dergelijke visualisaties geven krachtige signalen af aan je onbewuste geest en lichaam wanneer je weer in een stressvol scenario zit. Hoe vaker je oefent, hoe meer ze ingesleten raken, en hoe automatischer je in staat zult zijn het hoofd koel te houden onder druk. Je kunt zelfs een korte pauze inlassen om je kalmerende scenario te visualiseren wanneer je in de situatie zelf zit!
