Heb je weleens moeite om je gedachten en emoties uit te drukken als je onder druk staat? Of merk je dat je kort antwoordt om stressvolle discussies te vermijden?
Herken je die momenten waarop je wilt schreeuwen, maar uiteindelijk verstijft terwijl je gedachten overuren draaien?
Je terugtrekken in stilte is een gangbare reactie op bedreigingen, of het nu om gevaarlijke verkeerssituaties of een boze baas gaat. Maar waarom gebeurt dit en heeft het ook positieve effecten?
Als je, net als velen, stilvalt in stressvolle situaties, dan is dit artikel en de bijbehorende Stress! Coachkaart iets voor jou. De oorzaken van stress gerelateerde stilte begrijpen is de eerste stap naar effectievere coping mechanismen.
Waarom we zwijgen als we gestrest zijn
Zoals wantrouwen of sarcasme is dit een onbewuste, vaak automatische reactie op waargenomen gevaar. Hoewel we niet meer dezelfde fysieke bedreigingen hebben als onze voorouders, blijft deze instinctieve reactie voortleven in ons DNA. Daarom kan alles wat we als stressvol ervaren ons doen verstijven, van een toespraak tot een beoordelingsgesprek op het werk.
Naast het instinctieve aspect proberen we met verbale terughoudendheid de dreiging of stressor te beperken. Bijvoorbeeld:
- Door stil te blijven terwijl een woedende baas tekeer gaat, proberen we (onbewust) te voorkomen dat hij nog bozer wordt.
- Door onze meningen voor ons te houden, proberen we spot of vernedering te voorkomen.
- Door tijdens een verhitte discussie onze reacties in te slikken, geven we onszelf tijd om onze gedachten te ordenen.
We vallen terug op stilte als middel om onszelf te beschermen en moeilijke situaties te vermijden.
Een wetenschappelijk perspectief op zwijgen
Vanuit een wetenschappelijk perspectief is er ook een neurologische basis voor onze stilte in stressvolle situaties. Neuroimaging studies tonen aan dat stress de hersengebieden die de spraakproductie controleren kan verstoren, omdat basisfuncties zoals overleven prioriteit krijgen boven complexere functies zoals communicatie.
Dit is waarom ‘overlevingsgebieden’ zoals de hersenstam en het limbisch systeem actief worden op neuroimaging grafieken tijdens stressvolle momenten, terwijl spraakproductiezones zoals Broca’s gebied en Wernicke’s gebied minder actief worden. Dit leidt tot moeilijkheden bij het verwoorden van gedachten en gevoelens wanneer de situatie verhit raakt, wat verklaart waarom we minder verbaal communicatief zijn dan gebruikelijk.
Het effect van stilvallen onder druk
Ondanks de diverse redenen waarom we stilvallen, rijst de vraag of deze reactie schadelijk is.
Hoewel terugtrekken in stilte conflicten of verdere stress kan vermijden, kan het op de lange termijn zelfdestructief zijn. Je kunt de volgende negatieve effecten verwachten wanneer stilvallen jouw standaardreactie wordt:
- Je gedrag kan worden opgevat als desinteresse of afstandelijkheid.
- Anderen vinden je mogelijk moeilijk te bereiken.
- Je kunt je geïsoleerd voelen, omdat je denkt dat je je gedachten of meningen niet kunt delen.
De Stress! Coachkaart: ‘Terugtrekken in stilte’ herinnert je eraan dat je deze reactie kunt beheren voordat het je relaties schaadt.
Gebruik de kaart en onderstaande tips om weer controle te krijgen.
3 Tips om stress gerelateerde stilte de baas te worden
Als je voelt dat stilvallen niet het juiste is, overweeg dan de volgende tips.
1. Mentale herhaling
Vaak vallen we stil omdat we onvoorbereid, onzeker en niet in controle zijn. Door jezelf mentaal voor te bereiden, kun je dit voorkomen. Volg onderstaande stappen om je reactie op een stressvolle situatie in gedachten door te nemen, net zoals veel atleten dat doen voor een grote wedstrijd!
- Identificeer stressvolle situaties: Wanneer of waar merk je vaak dat je stilvalt? Denk aan vergaderingen, moeilijke gesprekken of presentaties voor belangrijke stakeholders.
- Visualiseer de situatie: Sluit je ogen en probeer de situatie zo volledig mogelijk voor de geest te halen. Waar bevind je je, hoe ziet het er daar uit, hoe klinkt het of ruikt het? Wie is er aanwezig? Wat gebeurt er?
- Oefen je reactie: Visualiseer wat je zou zeggen en hoe dat zou klinken (tip: zelfverzekerd!). Beeld jezelf in als kalm en overtuigend, zelfs als de situatie moeilijk wordt.
- Oefen regelmatig: Door het vaker mentaal door te nemen zal je voorbereide respons natuurlijk aanvoelen wanneer die uitdagende situatie zich daadwerkelijk voordoet!
2. Expressief schrijven
Laat stress gerelateerde stilte je niet weerhouden van het uiten van je gevoelens. Expressief schrijven is een therapeutische techniek die een dagelijkse gewoonte kan worden en die je kan helpen de neiging om je terug te trekken in stilte te overwinnen.
Enkele tips om hiermee te oefenen:
- Alloceer tijd om expressief te schrijven: 15 minuten per dag is een goed begin. Dit is vooral nuttig in de aanloop naar een mogelijk stressvolle gebeurtenis. Schrijven is een geweldige manier om je gevoelens te luchten en je beter te voelen.
- Schrijf over je gevoelens: Bijvoorbeeld: Waarom denk je dat je stilvalt? Hoe voelt het?
- Onderzoek potentiële alternatieven: Wat zou je zeggen als je niet stil zou vallen? Hoe zou je anders kunnen reageren?
- Reflecteer: Schrijf over stressvolle situaties en je reactie nadat ze hebben plaatsgevonden. Waarom viel je stil? Hoe zou je dingen een volgende keer anders aanpakken? Wees vriendelijk voor jezelf!
3. Non-verbale communicatie
Communiceren gaat niet alleen met woorden. Gebaren, gezichtsuitdrukkingen en andere non-verbale signalen tonen je interesse en betrokkenheid. Denk aan knikken, oogcontact maken of een open houding aannemen om te laten zien dat je betrokken bent, zelfs als je niet spreekt.
