Ken je die vergaderingen waar je het gevoel hebt dat je alleen maar luistert?
Waarin een collega een monoloog lijkt te houden over ‘de enige juiste manier om iets te doen’…’ of wat er zal gebeuren ‘…als niet precies die software gebruikt wordt die hij aandraagt…’. Iemand, die elk ander idee lijkt te negeren alsof het niet bestaat en alleen maar vasthoudender in zijn gepassioneerde preek wordt bij iedere poging van anderen om hun gedachten te delen.
Wat gebeurt er hier?
Velen van ons vervallen in ‘preken’ onder druk. Het is een verdedigingsmechanisme waarvan we ons vaak niet realiseren dat we het gebruiken, maar dat wel een constructieve teamdynamiek kan ondermijnen.
In dit artikel ontrafel ik de oorzaak van deze stressreactie en de impact hiervan. Benieuwd hoe je deze destructieve dynamiek kunt doorbreken en jezelf of anderen kunt managen? Lees dan verder voor enkele praktische tips!
De preker herkennen
Het is een bekend fenomeen: collega’s die, zodra deze beginnen over hun stokpaardje, ieder ander idee of inzicht lijken te negeren. Ze gebruiken stellige taal die weinig ruimte laat voor alternatieve meningen of oplossingen:
- “De enige logische manier is…”
- “Dit is precies wat er moet gebeuren…”
- “Jij zou moeten…”
- “Jij moet…”, of
- “Je begrijpt gewoon niet wat ik probeer te zeggen…”
Dit gedrag kan irritatie opwekken en de creativiteit en productiviteit binnen het team belemmeren. Het creëert een sfeer waarin samenwerking moeilijker wordt en waarin de inbreng van anderen vaak ondergesneeuwd raakt, wat kan leiden tot frustratie en demotivatie.
Waarom gebeurt dit?
Net als egoïsme en andere stressreacties, wordt preken getriggerd door onze ‘vecht-of-vlucht-reactie’ op stress.
Het gebeurt vaak wanneer we ons bedreigd voelen en het is een manier van onze hersenen om met stress om te gaan door de controle te nemen in gesprekken. In plaats van openlijk het conflict aan te gaan, gebruiken we woorden als wapens en maken er een verbale strijd van.
Het is een neiging die gemakkelijk beheerd kan worden. Helaas realiseren de meeste mensen zich echter niet dat ze het doen. Met de stresskaart Preken en de drie tips hieronder, kun je bewustwording creëren over deze stressreactie en jezelf of anderen helpen deze te overwinnen.
Drie tips om de monoloog te stoppen
Hier zijn drie praktische manieren om met preekgedrag om te gaan en de collectieve intelligentie in je gesprekken te herstellen!
1. Gebruik samenwerkingsgerichte taal
Een reden waarom preken verstorend is, is de taal die de preker gebruikt. Omdat woorden begrip kunnen bevorderen of juist verschillen kunnen uitvergroten, kan het een goede strategie zijn om gebruik te maken van inclusieve taal.
Als manager kan je bijvoorbeeld identificeren welke uitdrukkingen prekers in je team gebruiken en hen aanmoedigen deze waar mogelijk te vervangen; bijvoorbeeld:
- “Jij zou moeten…” → “We kunnen overwegen…”
- “Jij moet…” → “Wat als we probeerden…?”
- “Jij kunt niet…” → “Hoe zit het met…?”
Het vervangen van bevelen door suggesties moedigt een dialoog aan in plaats van een monoloog en focust op een gezamenlijke probleemoplossing. Dit kan de spanning direct verminderen. Vanuit de gedachte dat stressreacties bij het ene teamlid weer kunnen lijden tot stressreactie bij andere teamleden en zo voorts onderbreek je op deze manier ook nog eens het Domino-effect van stress in het team!
(Tip: Als jij het zelf bent die onder druk kan gaan preken, probeer dan gesprekken als een dans te beschouwen.) Als je de neiging tot ‘preken’ voelt, bedenk dan dat het geen battle is waar je in beland bent, maar eerder een tango of een wals. Neem een stapje terug, haal adem en bedenk of je zaken constructiever kan formuleren.)
2. Grijp in en faciliteer
Soms preken we omdat we gehoord willen worden; we maken ons zorgen dat onze mening over het hoofd wordt gezien, of we willen erkend worden als waardevol.
Een mogelijke aanpak kan dan zijn om een ‘facilitator’ rol aan te nemen. In plaats van te preken, richt je je op het aanmoedigen van een meer evenwichtig gesprek. Je richt je dan op het stellen van de juiste vragen en nodigt anderen uit om deel te nemen aan de discussie.
- “Dit is de beste manier…” zou kunnen worden “Hoe denkt iedereen over dit proces?”
- “Het is een slecht idee om…” zou kunnen veranderen in “Hoe zouden we het anders kunnen doen?”
- “Er is geen alternatief…” kan worden geformuleerd als “Heeft iemand van jullie mogelijk andere oplossingen?”
Op deze manier bevorder je een meer inclusieve en minder stressvolle gespreksdynamiek.
3. Zoek een uitlaatklep
Een andere reden waarom we preken is dat zelfexpressie vaak een goede manier is om te ontladen. Wat als jij (of je collega) hier een andere, gezondere manier voor zou vinden?
Denk de volgende keer dat je de neiging om te preken voelt opkomen eens aan onderstaande alternatieven:
- Schrijf je gedachten op in een dagboek of neem ze op.
- Agendeer een moment om je mening of visie te delen met een vriend, familielid of mentor.
- Praat erover met een therapeut of counselor.
Een ‘uitlaatklep’ voor stress maakt het mogelijk om gedachten constructief te uiten, zonder deze te onderdrukken. Dit biedt een gezondere manier om te reageren en te ontladen dan het vervallen in een preek.
