Zweten onder druk; wat heeft stress ermee te maken?

Share

Je bent al uren niet achter je bureau vandaan gekomen, maar je shirt is doorweekt. Het lijkt alsof je een marathon hebt gelopen. Terwijl je alleen maar denkt en typt, wrijf je voortdurend de zweetdruppels van je voorhoofd. 

Wat is er mis met dit plaatje? 

Soms zijn je eigen gedachten voldoende om in zweet uit te breken. Misschien realiseerde je je dat je vergeten was een klant te antwoorden, of erger nog, hoorde je collega’s discussiëren over hoe “jij de perfecte persoon zou zijn om die toespraak te houden”… 

Wat de aanleiding ook is, je weet dat je onder druk oververhit kan raken. En je kunt er niets aan doen… Of is dat misschien niet helemaal waar? 

Als je je reactie op stressvolle situaties wilt beperken, helpt het om te begrijpen waarom je zweet als je angstig bent.  

In dit artikel gaan we dieper in op een aantal wetenschappelijke theorieën en geven we je drie tips om je klamme lichaam te leren beheersen! 

Een nadere blik op zweten 

Zweten is de manier waarop het lichaam je temperatuur regelt. Als je het warm hebt, helpt zweet je af te koelen en hydrateert het je huid. Daarnaast houdt het de balans in stand tussen die vloeistoffen en elektrolyten die je nodig hebt om goed te functioneren.

Niet elk zweet is gelijk 

Wanneer je zweet als je gespannen of emotioneel bent, dan weet je al dat de verschillende soorten zweet niet allemaal hetzelfde zijn, toch? Laten we hier eens dieper op in gaan. 

Er is een belangrijk onderscheid tussen zweten door hitte of zware lichamelijke arbeid (gewoon zweet) en de reactie van ons lichaam als we onder druk staan. 

Stresszweet wordt veroorzaakt door emoties die je ervaart, zoals opwinding, angst, woede of stress. Je kunt het overal merken, maar het is vooral zichtbaar onder je armen, op je gezicht, op je voetzolen en (je raadt het al) op je handpalmen.  

Stresszweet is een sympathische (vecht-of-vlucht) reactie op waargenomen bedreigingen, zoals: 

  • Angst bij het idee om te spreken in het openbaar 
  • Angst om je klant van streek te maken
  • Boosheid na een ruzie met een collega, of 
  • Stress over het vergeten van een belangrijke gebeurtenis. 

Net als andere soorten stressreacties, zoals lichamelijke spanning en te snel praten, wordt deze reactie veroorzaakt door een golf van hormonen, zoals adrenaline, die jouw zweetklieren in de hoogste versnelling zetten. 

Deze evolutionaire instincten zitten diep in onze genetische code. Helaas kan je je sympathische zenuwstelsel niet bewust beheersen. Je kunt het dus niet overrulen door het weg te rationaliseren. 

Waarom zweten we als we angstig zijn? 

Er is een aantal theorieën over hoe stress en zweet precies samenhangen, waarvan er drie bijzonder interessant zijn. 

Om ons te verdedigen tegen roofdieren 

Deze theorie stelt dat zweet je huid vochtiger en glibberiger maakt, waardoor je fysiek kunt ontsnappen aan de greep van roofdieren. Het zweet voorkomt dat vijanden ons goed en stevig in hun greep krijgen. Omdat je hierdoor overleeft, geef je deze reactie door aan jouw nageslacht. 

Het is een waarschuwing voor anderen 

Een andere theorie is gebaseerd op het idee dat stresszweet en gewoon zweet verschillende geuren hebben. Stresszweet zou zo een waarschuwingssignaal afgeven om anderen in je omgeving op gevaar te attenderen.  

Het Amerikaanse leger testte deze hypothese door de hersenactiviteit te meten van vrijwilligers die beide soorten zweet roken – stresszweet van beginnende parachutisten en gewoon zweet van hardlopers op een loopband.  

Zoals je misschien al vermoedt, veroorzaakte alleen het stresszweet dat door paniek veroorzaakt werd ongewone activiteit in de hersenen van de vrijwilligers. De gebieden die emotionele en sociale signalen verwerken en de gebieden die met alertheid te maken hebben, werden er door verlicht. 

Het helpt ons emoties over te brengen 

Net als de vorige theorie wordt ook hier gesuggereerd dat door emoties veroorzaakt zweet een aparte geur heeft die onze gevoelens kan overbrengen op anderen.  

Psychologen in Nederland onderzochten dit door de reacties te vergelijken van vrijwilligers die zowel zweetmonsters roken die van angst afkomstig waren (van deelnemers die enge films keken) als zweetmonsters van deelnemers die naar walgelijke beelden keken (van MTV’s Jackass).  

Het bleek dat deelnemers die angstzweet roken, ook angstige gezichtsuitdrukkingen vertoonden. Dezelfde overeenkomst werd gevonden bij de walgelijke beelden. Hieruit concludeerden de onderzoekers dat zweet onze emoties effectief kan overbrengen in een interpersoonlijke context. Het is interessant om te weten dat deze gezichtsuitdrukkingen werden uitgelokt ongeacht of de deelnemers de monsters aangenaam vonden ruiken of niet. Andere experimenten leverden soortgelijke resultaten op. 

Welke theorie je ook het meest overtuigend vindt, het is duidelijk dat zweet en stress hand in hand gaan. Omdat het een reactie is die met regelmaat voorkomt heb ik de Stresskaart ‘Zweten’ toegevoegd. 

Lees verder om te ontdekken hoe je er effectiever mee om kunt gaan! 

Drie tips om door stress veroorzaakt zweten tegen te gaan 

Misschien kun je je zweetreactie niet met je verstand opheffen, maar je bent niet helemaal machteloos als de druppels de kop opsteken. Probeer deze drie tips: 

1. Bereid je voor 

Maakt het eerste teken van door stress veroorzaakte transpiratie je nog ongeruster en zweteriger? Zo ja, dan weet je dat angst en zweten elkaar kunnen versterken – het is een vicieuze cirkel.  

Je kunt deze cyclus doorbreken door het ‘zweetgedeelte’ minder stressvol te maken: 

  • Draag kleuren die zweetvlekken verbergen, zoals zwart en wit. 
  • Kies ademende stoffen die vocht van je huid afvoeren, zoals zijde, katoen en andere natuurlijke materialen.
  • Gebruik je deodorant twee keer per dag, zowel ‘s ochtends als voor het slapen. 
  • Laat verdamping voor je werken. Probeer op te merken dat stressreacties ervoor zorgen dat je het warmer krijgt en meer gaat zweten, bijvoorbeeld door je handen tot vuisten te balken of ze in je zakken te stoppen. Open je handen en stel ze bloot aan de lucht om ze op natuurlijke wijze te laten drogen. 
  • Neem een extra shirt mee in situaties waarin je bang bent dat je te bezweet raakt. 

2. Zoek steun 

Deel je emoties met een bekende (familie of vriend) die je een beter gevoel zou kunnen geven. Praten over angst, woede of paniek kan heel nuttig zijn, vooral als die persoon zich makkelijk in jou kan verplaatsen. 

Deze tip is makkelijk: Maak een praatje met iemand of bel iemand op! 

3. Denk ‘koud’! 

Soms is de gedachte aan kou al genoeg om af te koelen! Onlangs zorgde een spanningsmoment ervoor dat het zweet me uitbrak. Alles wat ik nodig bleek te hebben was de herinnering aan een duik in een zwembad die week ervoor. Terugdenkend kwamen de schrik van het koude water op mijn huid, het kippenvel en de rillingen levendig terug. Al snel voelde ik me minder oververhit en kon ik mijn aandacht weer richten op waar ik mee bezig was.

Wat is een koele herinnering die jij zou kunnen gebruiken?

Nicolien Dellensen

Nicolien Dellensen, Senior Consultant and behavioral specialist and creator and owner of the ’Sphere of Influence 360º’ a comprehensive concept and (360) online tool about interactive dynamics.

Cover e-book Sphere of Influence 360º Team Kit with purple color bacjground and magenta colored text

Free Team Kit E-book

Sign up for our newsletter and improve your team’s potential with the exercises in our free Team Kit e-book.

NL